سخت است از انسانی که والا ترین درجه را در میان تمام انسانهایی که در این کرّه خاکی زندگی کرده، آمده و رفته اند، صحبت کرد. اسطوره ای که از ابتدای زندگی خود تا لحظه آخر حیات، مأموریت هدایت و رسیدن تمامی مسلمین به رستگاری را به عهده داشته است و چه کسی بهتر از حضرت امیر المؤمنین علی ابن ابیطالب(ع).

با توجه به اینکه در روز رحلت آن حضرت بزرگوار هستیم و ما در آکادمی اردوان آنوش در حوزه آموزش طلا و جواهرات فعالیت می کنیم، در این مقاله به بیانات و سیره حضرت علی (ع) درباره زیور آلات و جواهرات می پردازیم تا سنخیت آن رعایت شود. در زمان ابتدایی دین اسلام، اعراب از انواع آویزها، انگشترها و دستبندها استفاده می کردند و در آن زمان از زیور آلات استفاده می شده است. در حالیکه استفاده طلا برای مردان حرام بوده است و برای زنان جایز، جالب است بدانی که استفاده از فلزاتی همچون آهن، برنج و فولاد نیز هم برای مردان و هم زنان مکروه است. عموم انگشتر ها از جنس نقره ساخته شده بودند و استفاده از نقره و امروزه فلز پلاتین برای مردان جایز می باشد. در همین باره پیامبر اسلام (ص) در حدیثی می فرمایند: نقره صد ها بار بیشتر از سایر مواد ضد عفونی کننده موثر است و ۶۵۰ میکروب را از بین می برد. شاید خود شما که

همیشه یک انگشتر نقره در دست دارید، اطلاع نداشته باشید که چه خاصیت بزرگی در این فلز گرانبها وجود دارد و چگونه بدون اینکه بدانید مراقب سلامتی شماست. به تازگی دکتر هاری مارکراف استاد پزشکی دانشگاه سنت دویس پس از آزمایش های متعدد، اعلام کرده است که نقره صد ها بار بیشتر از سایر دارو های ضد عفونی و ضد میکروب , میکروب ها را از بین می برد و نقره به تنهایی می تواند650 نوع میکروب را نابود کند، بدون اینکه مانند سایر ضد عفونی کننده ها عوارض بعدی بر جای بگذارد. به فرموده پیامبر اکرم (ص) عموم مردم اگر می خواستند انگشتری در دست خود کنند، آن را از جنس نقره انتخاب می کردند. در آن زمان از سراسر جهانی که با یکدیگر ارتباط داشتند، تبادل سنگ های قیمتی انجام می گردید همچون فیروزه از ایران، عقیق از روم و جزع از یمن در سرزمین حجاز وجود داشته است و مسلمانان آن ها را با رکابی از جنس نقره بر دست می کردند و ائمه شدیداً استفاده از انگشترهای نگین دار را به مردم توصیه می کردند و مردم را به زینت بخشی با سنگ های رنگی زیبا و با خاصیتی که امروزه از آن ها می شناسیم تشویق می نمودند. انگشتر ها از دید ائمه معنا و مفهوم دیگری داشتند، انگشترهایی که آنقدر ارزش معنوی بالایی داشتند که در تمامی نسل های علوی ادامه داشته اند همچون انگشتری که با نگین فیروزه بوده است که علی بن مهران درباره آن می گوید : وارد خانه امام موسی کاظم (ع) شدم و در دست ایشان، انگشتری دیدم که نگین آن فیروزه و نقش آن (الله الملک) بود و من نگاهم به این نگین زیاد شد. حضرت فرمود : برای چه اینقدر به این نگین می نگری؟

گفتم روایتی به من رسیده که حضرت علی (ع) نیز چنین نگینی داشته است ؛حضرت فرمود: آن انگشتری را می شناسی ؟ عرض کردم : خیر.

فرمود : این همان انگشتر است. می دانی به چه علت این انگشتر در دست من است ؟

عرض کردم : نه. فرمود : این سنگی است که جبرئیل (ع) به حضرت رسول (ص) داده است و وی آن را به امیرالمومنین (ع)

هدیه کرد. بعد فرمود می دانی اسم این نگین چیست؟ عرض کردم: نه.

فرمود: نام فارسی آن فیروزه و به عربی این نگین را ظفر می نامند (ج۴۲بحار ص۷0)

روایات بسیاری نیز درباره فیروزه وجود دارد که تمامی آنها بر این مسئله استوارند که فیروزه، صاحب خودش را بی نیاز می سازد و کسی که در دستش انگشتر فیروزه باشد، نیازمند نخواهد شد.

از حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام نقل شده است که: نماز کسی که انگشتر عقیق در دست داشته باشد بر نماز کسی که انگشتر غیر عقیق در دست داشته باشد به چهل درجه زیادتی دارد. آن حضرت در حدیث دیگری می فرمایند: دو رکعت نماز با انگشتر عقیق بهتر است از هزار رکعت که با آن نباشد؛ و یا همینطور که حضرت علی(ع) درباره سنگ زمرد نیز فرمایشاتی داشته اند که همگی مواردی که مطرح شد نشان می دهند که ائمه ما بر استفاده از انگشترها با نگین ها اصرار داشته اند.

در حدیثی معتبر از امام موسی (ع) آمده است که از ایشان سوال کردند که به چه علت حضرت امیر المومنین(ع) انگشتر دردست راست خود می کردند؟

فرمودند: زیرا که آن حضرت پیشوای اصحاب یمین است که در قیامت نامه هایشان را به دست راست می دهند و حضرت رسول (ص) انگشتر را در دست راست خود می کردند و این علامتی است برای شیعیان ما که به محافظت کردن در وقت نمازهای پنجگانه و به دادن زکات و به قسمت کردن مال خود با برادران مؤمن خود و امر به نیکی ها کردن و نهی از بدی ها کردن به این علامت آنان را می شناسند. یا در جایی دیگر آمده است که پوشیدن انگشتر در اسلام سنت است، پیشوایان معصوم، پیغمبر اسلام و حضرات ائمه علیهم الصلاه و السلام به این سنت مقید بوده اند، و بر انگشتر هر یک از آنها جمله یا کلمه خاصی منقوش بوده است که در کتب تاریخ و حدیث، دقیقاً محفوظ مانده است.

ابن ابى عمیر گوید: از امام کاظم (ع) پرسیدم که به چه سبب امام على (ع) انگشتر را به دست راست مى کردند؟

فرمود : بدین سبب که آن حضرت پس از پیغمبر (ص) امام اصحاب یمین بوده و این یکى از نشانهاى شیعه ما است و

نشانه اى دیگر شیعه عبارتند از: مواظبت در اوقات نماز و اداى زکات و همدردى با برادران و امر به معروف و نهى از منکر.

این روایت نیز حدیث بالا را تصدیق می نماید. اما این پایان ماجرای استفاده از انگشتر نبوده و نیست و حجت در جایی تمام می شود که شأن نزول آیه مبارکه ((انما ولیکم الله و رسوله و الذین یقیمون الصلاه و یؤتون الزکوه و هم راکعون)) (سوره مائده آیه ۵5)، حسب تفسیر مفسرین شیعه و اکثر مفسرین و محدثین از اهل سنت آمده است که سید ابوالحمد مهدى بن نزار حسنى قائنى، توسط چندین راوی و واسطه از عبایه بن ربعى روایت کرده است که روزى عبدالله بن عباس به کنار چاه زمزم نشسته بود به تعبیر «قال رسول الله» حدیث از پیغمبر (ص) نقل مى کرد، در این اثناء مردى که صورت خود را با عمامه اش پوشانده بود وارد شد و نشست، و هر گاه ابن عباس مى گفت: «قال رسول الله» او نیز مى گفت: «قال رسول الله» و حدیثى از آن حضرت نقل مى کرد. ابن عباس رو به وى کرد و گفت: تو را به خدا سوگند مى دهم بگو کیستى؟

وى چهره بگشود و گفت: اى مردم! هر که مرا شناسد شناسد، و هر که نشناسد من جندب بن جناده بدرى،

ابوذر غفارى هستم، از رسول خدا (ص) با این دو گوشم شنیدم و اگر دروغ بگویم هر دو کر شوند و با این دو چشمم

دیدم و اگر دروغ بگویم هر دو کور گردند که روزى از روزها نماز ظهر را پشت سر پیغمبر (ص) ادا نمودم، در آن حال گدایی وارد مسجد شد و از مردم چیزى خواست، کسى چیزى به وى نداد، سائل دست به آسمان برآورد و گفت: خداوندا گواه باش که در مسجد پیغمبرت از مسلمانان طلب حاجت نمودم و کسى چیزى به من نداد، على (ع) در حال رکوع بود، انگشت کوچک خود را که انگشتر در آن بود بسوى سائل اشاره نمود، سائل بیامد و انگشتر را بستد و برفت، پیغمبر (ص) که این صحنه را ناظر بود، دست به آسمان برداشت و فرمود: خداوندا! برادرم موسى (ع) از تو خواست که وى را شرح صدر عطا کنى و کار رسالتش را بر او آسان گردانى و لکنت از زبانش بردارى و هارون برادرش را دستیارش فرمائى، خواسته اش را مستجاب داشتى و در پاسخش فرمودی: (سنشدّ عضدک باخیک و نجعل لکما سلطانا فلا یصلون الیکما) خداوندا من ـ محمد ـ پیامبر برگزیده توأم، خداوندا مرا نیز شرح صدر عطا فرما و کارم را آسان گردان و یکى از خاندانم ـ که آن على باشد ـ به وزارت و پشتیبانى من منصوب دار که پشتم را به او استوار سارم. ابوذر گفت: بخدا سوگند هنوز آخرین کلمه دعاى پیغمبر (ص) تمام نشده بود که جبرئیل از جانب ربّ العزّه فرود آمد و گفت: اى محمد بخوان. پیغمبر فرمود: چه بخوانم؟ گفت: بخوان: (انّما ولیّکم الله و رسوله و الذین یقیمون الصلاه و یؤتون الزکوه و هم راکعون). این حدیث را به همین سند ابواسحاق ثعلبى در تفسیر خود نیز نقل کرده است، ابوبکر رازى در کتاب احکام القرآن ـ چنان که مغربى از او روایت نموده، رمّانى و طبرى گفته اند: این آیه در شأن على (ع) نازل شده است، موقعى که آن حضرت انگشتر خود را در حال رکوع به گدایی اعطا کردند. در مصباح آمده که واقعه بخشیدن انگشتر در روز بیست و چهارم ذیحجه بوده است. از ابوذر روایت شده که در نماز ظهر و به روایتى در نافله ظهر بوده. (بحار:۳۵/۱۸5)

آن قدر این عمل خالصانه و در راه رضای خداوند متعال بوده است که از عمر بن خطاب نقل شده که گفته است:

به خدا سوگند من چهل انگشتر در رکوع تصدق کردم که چنین آیه اى درباره ام نازل گردد ولى نشد.

در پایان مقاله آرزو دارم تا ما نیز همچون حضرت امیرالمؤمنین علی ابن ابیطالب(ع) راه درست را انتخاب نماییم. امیدوارم با این مقاله دیدگاه امامان معصوم علیهم السلام و پیامبر اسلام (ص) را نسبت به زیور آلات و استفاده از آنها را برای شما عزیزان شفاف سازم.